2. Η αδυναμία ψύξης του πυρήνα, οι πολλές και αντιφατικές επιστημονικές ερμηνείες και πορίσματα δεν αντιστοιχούν σε ένα υπέρμετρα δυναμικό φαινόμενο αλλά σε μια ομολογία αδυναμίας πλήρους εννοιακής ανάλυσης και ερμηνείας του φαινομένου (και άρα ορθολογικής αντιμετώπισής του).
3. Το «μη εννοιακό» υπόλειμμα φύσης που αντιστέκεται ακόμα στην επιστημονική ερμηνεία, αποκαλύπτει τη βασική επιστημονική απάτη: την δήθεν ικανότητα της τελευταίας για μια συνολική ερμηνείας της φύσης μέσω της ενοιοποίησής της σε λέξεις και κλειστούς μαθηματικούς τύπους.
4. Από τη στιγμή που η επιστήμη μέσω του πνεύματος του διαφωτισμού είδε τον εαυτό της ως τη δύναμη εκείνη που θα απελευθέρωνε τον κόσμο από την ανορθολογικότητα των θρησκευτικών αφηγήσεων υποσχόμενη την πλήρη ερμηνεία του σύμπαντος, από την στιγμή δηλαδή που έγινε και αυτή μυθολογία έχασε κάθε ανατρεπτικό και εν γένει απελευθερωτικό της στοιχείo και μετατράπηκε σε μια ακόμα ιδεολογία.
5. Η βασική επιχειρηματολογία περί δήθεν αξιακής ουδετερότητας της επιστήμης φαντάζει αστεία τη στιγμή μιας τέτοιας καταστροφής. Τι είναι αυτό που ώθησε άραγε τη χώρα με την μεγαλύτερη σεισμικότητα στον πλανήτη και με εκατομμύρια θύματα από το Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα μόλις πέντε χρόνια αργότερα να χτίσει πυρηνικά εργοστάσια; Αναμφισβήτητα η επιστήμη δεν ήταν καθόλου ουδέτερη όταν δια στόματος των κυρίαρχων ελίτ διαβεβαίωνε την κοινωνία για την ασφάλεια του εγχειρήματος. Και πως μπορεί να είναι αξιακά ουδέτερη μια έρευνα που στοχεύει δήθεν στην αλήθεια όταν το πόρισμά της μεσολαβείτε αποκλειστικά από το κέρδος; Πως μπορεί να νίπτει τας χείρας του ο ερευνητής που δημοσιεύει την δυνατότητα μιας ανακάλυψης τη στιγμή που στη συγκεκριμένη εποχή, με το συγκεκριμένο καταμερισμό εργασίας η εφαρμογή της μπορεί να γίνει εκμεταλλεύσιμη μόνο από τον κυρίαρχο;
6. Φύση είναι οτιδήποτε αντιστέκεται στην ερμηνεία. Η επιστημονική ιδεολογία μας διαβεβαίωσε πως κάθε στοιχείο της έπαψε να είναι πια «φύση» και έγινε εργαλείο του πολιτισμού, μας υποσχέθηκε πως η ερμηνευτική της εννοιοποίηση έφτασε ως τις εσχατιές της γνώσεις και οτιδήποτε ακόμα της διαφεύγει είναι πέρα για πέρα ελέγξιμο. Και ξαφνικά έρχεται μια Φουκουσίμα για να κατανοήσει ακόμα και ο πλέον αδαής πως η Φύση είναι ακόμα ιστορικά παρούσα.
7. Ο καιρός της φιλοσοφίας έχει τελείωσε διακήρυξε ο Χόπκινς στο τελευταίο του βιβλίο. Και αυτό παρά το γεγονός ότι αναγκάστηκε να παραδεχθεί σε άλλο σημείο αυτό που τόσα χρόνια αρνιόταν «δεν υπάρχει πραγματικότητα έξω από τη θεωρία!». Η εμβληματικότερη μορφή της σύγχρονης επιστήμης το παραδέχθηκε: ο επιστημονισμός είναι μια πλάνη. Η επιστήμη* είναι και αυτή ιδεολογία. Όμως γιατί τα βάζει με τη φιλοσοφία; Ίσος γιατί αναγκάζετε να δει αυτό που τόσο χρόνια αρνιόταν. Η φιλοσοφία όμως επιστρέφει σαν ζόμπι όπως προειδοποίησε ο Αντόρνο.
8. Αλλά εκτός από τους φιλοσόφους υπάρχουν και οι καθεαυτό επιστήμονες. Ο Γκέντελς, Ο Χαϊζμπεργκ και τόσοι άλλοι. Οι φιλοσοφικές συνδηλώσεις των θεωρημάτων τους παραμένουν σαφείς. Γιατί άραγε επιμένουμε ακόμα να τις αγνοούμε; Μήπως γιατί η επιστήμη συμπεριφέρεται διαχρονικά στη φύση όπως ένας δικτάτορας στους ανθρώπους: Τους γνωρίζει στο βαθμό που μπορεί να τους χειραγωγήσει;
9. Όσο θα υπάρχει το «μη ορθολογικά ανακατασκευάσιμο», η φύση θα είναι πάντα παρούσα. Μια ζωηρή υπενθύμιση πως ο πολιτισμός δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια κατασκευή που οφείλει τουλάχιστον το σεβασμό της.
10. Ο επιστήμονας – ερευνητής που διατηρεί ακόμα το ηθικό εκείνο σθένος μια αξιακής θέσης που στέκετε στο πλευρό της ελευθερίας, της ειρήνης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, οφείλει να αρνηθεί την πλάνη περί αξιακής ουδετερότητας των επιστημονικών πορισμάτων. Σε μια εποχή κατακλυσμιαίων αλλαγών που η φύση αλλά και η ίδια η ανθρωπότητα καταστρέφετε από την απληστία της αδηφάγας εμμονής του κέρδους και της ανάπτυξης οφείλει να σταθεί στην αντίπερα όχθη. Προσπαθώντας μεθοδικά να ανασχέσει την πορεία προς τον όλεθρο, να υπονομεύσει την κυρίαρχη στρατηγική της καταστροφής, να αποκαλύψει την πλαστό σχήμα του επιστημονικού ιδεολογήματος, να διαφυλάξει εν τέλει τις απελευθερωτικές δυνατότητες της γνώσης για την μελλοντική κοινωνία της συμφιλίωσης. Με άλλα λόγια στόχος του επιστήμονα πρέπει να είναι να προστατέψει την ανθρωπότητα από την ίδια την επιστήμη*.
*εδώ εννοώ την επιστήμη ως την καταφατική εκείνη αφήγηση που ανήγγειλε πως θα απομαγεύσει τον κόσμο και θα καθυποτάξει τη φύση μέσω της ερμηνείας.
2 σχόλια:
Πολύ αξιόλογη τοποθέτηση. Ομολογώ ότι δεν είμαι ομιλητής του ιδίου επιπέδου μα θα ήθελα να ρωτήσω:
Σύμφωνα με τα παραπάνω, στην περίπτωση που έχω στο μυαλό μου μια νέα θεωρία η οποία ενδέχεται να είναι σημαντική και στις πρακτικές εφαρμογές της, σε βαθμό που να μπορεί να γίνει εκμεταλλεύσιμη και πάλι από τους κυρίαρχους τότε δεν θα πρέπει να την διατυπώσω, ώστε να διαφυλάξω εν τέλει τις απελευθερωτικές δυνατότητες της γνώσης για την μελλοντική κοινωνία της συμφιλίωσης. Σωστά ;
Αυτό είναι πολύ όμορφο και ίσως ιδεολογικά σωστό, αν θεωρήσουμε την επιστήμη ριζικά ως υποταγμένη στη κυριαρχία.
Μου φαίνεται ότι πάντοτε οι ανακαλύψεις σε οποιονδήποτε τομέα θα διαστρεβλώνονται από το εκάστοτε πρίσμα της εξουσίας της κάθε κοινωνίας. Παρόλαυτά δεν παύουν να αφήνουν και τον θετικό τους τρόπο επηρεασμού. Εάν περιμέναμε την κοινωνία που δεν θα υπάρχει καθόλου εξουσία για να πούμε τις ανακαλύψεις μας τότε δεν θα έπρεπε να ανακαλύψουμε ούτε τον τροχό. Δεν το λέω προκλητικά και θα ήθελα ειλικρινά τις σκέψεις σας σε αυτό ή την παραπομπή σας σε σχετικό σας άρθρο.. Ευχαριστώ, αλέκος
Αλέκο γειά σου, συγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση αλλά τώρα βλέπω το σχόλιό σου. Η αλήθεια είναι πως το παραπάνω κείμενο είναι πολύ μικρό για το θέμα που εκθέτει και έχει γραφτεί με τη μορφή αφορισμών και έτσι δημιουργεί εύλογες παρανοήσεις. Θα προσπαθήσω να λύσω τη δική σου. Αναρωτιέσαι τι θα πρέπει να κάνεις αν βρεθείς μπροστά σε μια νέα επιστημονική καινοτομία την οποία ο κυρίαρχος ενδέχεται να εκμεταλλευτεί. Η απορία είναι σωστή όμως και η απάντηση είναι σχετική απλή εδώ. Αν πρόκειται για καινοτομία όπου οι πρακτικές της εφαρμογές μπορούν άμεσα να διαχυθούν στην κοινωνία τότε ο κυρίαρχος δεν μπορεί να παρέμβει σε αυτό. Αν όμως η καινοτομία για να υλοποιηθεί απαιτεί την επένδυση του κεφαλαίου είναι σίγουρο πως θα την εκμεταλλευτεί. Με άλλα λόγια, το μέτρο της εφαρμογής προσδιορίζει και το χαρακτήρα της. Αυτό όμως είναι κάτι εντελώς άλλο από αυτό που λέμε συνήθως επιστήμη, δηλαδή μια συντονισμένη, θεσμικά καθορισμένη διαδικασία, που διεξάγεται σε ιδιωτικά ή κρατικά ιδρύματα χρηματοδοτούμενη και κατευθυνόμενη από τις επιδιώξεις τους. Εγώ υποστηρίζω ότι αυτή η επιστήμη δεν είναι ουδέτερη. Αυτό που περιγράφεις εσύ το τοποθετώ στη σφαίρα της ανθρώπινης δημιουργικής φαντασίας – μια διαδικασία απαραίτητη για την ίδια την απελευθέρωση.
Δημοσίευση σχολίου