Περί δικαστών…




Ι

Αυτές τις μέρες ολόκληρο το πανελλήνιο παρακολουθεί με ανάμεικτα συναισθήματα τα μάλλον ειδεχθή κονταροχτυπήματα μεταξύ της κυβέρνησης της Φιλοδέσποτης Αριστεράς και της αντιπολίτευσης σχετικά με την «ανεξαρτησία της δικαιοσύνης» και την καταστρατήγησή της. Η αντιπολίτευση καταγγέλλει ότι η κυβέρνηση θέλει να καθυποτάξει την δικαιοσύνη στις κομματικές — κυβερνητικές επιδιώξεις της καταπατώντας τις σχετικές επιταγές του Συντάγματος. Η κυβέρνηση αντεπιτίθεται κατηγορώντας την «Νέα Δημοκρατία» ότι ήταν εκείνη που έκανε αντισυνταγματικές παρεμβάσεις στην δικαιοσύνη όταν ήταν κυβέρνηση κι ότι σήμερα το επαγγελματικό σωματείο των λειτουργών της πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης έχει μεταμορφωθεί σε γραφείο Τύπου της «Νέας Δημοκρατίας». Οι οθόνες του ηλεκτρονικού και οι σελίδες του έντυπου Τύπου κατακλύζονται από ανακοινώσεις, συνήθως πολεμικού χαρακτήρα, από σχόλια, συνήθως ειρωνικά, καυστικά ή εγκωμιαστικά και από σημειώματα, άρθρα και «αναλύσεις» που κινούνται σ’ όλο το φάσμα του προπεριγραφέντος δίπολου. Ίσως ασχοληθούμε αργότερα με όλα όσα γίνονται τώρα γύρω από την δικαιοσύνη, όταν κατασιγάσει ο θόρυβος και καταλαγιάσει ο κονιορτός αυτής της τόσο έντονης και ασυνήθιστης έντασης αντιπαράθεσης. («Η σκόνη είναι η διψασμένη αδελφή της λάσπης» έλεγε ο Αισχύλος στον Αγαμέμνονα στίχος 494-495. Αυτό ας μην το λησμονούμε, ειδικά τώρα!). Όταν θάρθει εκείνη η ώρα θα τροφοδοτήσουμε την σκέψη μας με τα γεγονότα της τωρινής επικαιρότητας αλλά θα φροντίσουμε να ξεπεράσουμε το επίκαιρο για να φτάσουμε στο πρότυπο. Μ’ άλλα λόγια, θα προσεγγίσουμε το παρόν και τις αντιπαραθέσεις περί «δικαστικής ανεξαρτησίας» που το διαπερνούν, μόνο και μόνο για να αποσπάσουμε το «διαχρονικό μυστικό» τους που με τόσην επιμέλεια αποκρύπτεται απ’ τους ανειλικρινείς διαπληκτιζόμενους. Θα φανεί ότι ο διαπληκτισμός τους και το ενδιαφέρον τους για την «ανεξαρτησία της δικαιοσύνης», είναι κίβδηλα, σαν πρωτομαγιάτικος λόγος επαγγελματία συνδικαλιστή.

Ποίο είναι το υποκείμενο της κοινωνικής αλλαγής;

Έθνος, Λαός, Τάξεις και Κοινωνικά Κινήματα*

έργο του εικαστικού IAN HAMILTON

Στην πολιτική γλώσσα μιλάμε συχνά για «συλλογικά υποκείμενα». Τί εννοούμε; Η έννοια του υποκειμένου που σήμερα χρησιμοποιούμε είναι μια έννοια νεωτερική, του δέκατου έβδομου αιώνα. Την οφείλουμε στον Καρτέσιο, ο οποίος την έκανε, όπως λέγεται, «νέα γη» όλης της μοντέρνας φιλοσοφίας. Σε αυτή την καταγωγική σύλληψή της σήμαινε ακριβώς την αυτοστοχαζόμενη συνείδηση. Ο Καρτέσιος βέβαια την αντιλαμβανόταν ως ατομική συνείδηση, πράγμα που υπονοείται ακόμα στις περισσότερες εμπειρικές χρήσεις τής λέξης. Ο όρος «συλλογικό υποκείμενο» δεν θα ήταν διόλου αυτονόητος, λοιπόν, αν δεν είχε γίνει κανονικό μέρος τού μαρξιστικού λεξιλογίου. Υπονοεί μια ομάδα ανθρώπων ενωμένων από μια κοινή συνείδηση του ανήκειν – και, ανεξαρτήτως του υπό ποιους αντικειμενικούς (εξωτερικούς) όρους μπορεί αυτή να παραχθεί, το στοιχείο συνείδηση είναι που συνιστά την υποκειμενικότητα ως τέτοια: χωρίς αυτήν, κανένα κοινό χαρακτηριστικό ή συμφέρον δεν θα συγκροτούσε κάτι άξιο να ονομαστεί «υποκείμενο».