Πόλεμος

Ο τουρισμός δεν είναι πια αυτό που ήταν· εξελίχθηκε σε μια διαδικασία κατ' εξοχήν πολεμική, ενώ οι χώροι με τα αξιοθέατα περιμένουν τα γκρουπ των επισκεπτών σαν στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Απόδειξη το καταθλιπτικό ύφος των μαζικών μετακινήσεων και τα βεβιασμένα δρομολόγια εδώ κι εκεί προς αναζήτησιν καταφυγίου. Στο λιμάνι της Κέρκυρας, πιθανόν και αλλού, εντοπίζεται αυτό που ονομάζουν, δίχως ίχνος χιούμορ, «Τουριστικό Καταφύγιο», λες και οι παραθεριστές βάλλονται από παντού με πυροβόλα και όλμους.

ΒΕΒΑΙΩΣ αυτό ισχύει, μεταφορικά μιλώντας, αν συνυπολογίσει κανείς τον πανικό ή την αγανάκτηση απ' τις στερεότυπες αναποδιές που σημειώνονται σε κάθε τέτοια μετακίνηση εκτός έδρας υπό τον αμείλικτο ήλιο. Ο τρόπος με τον οποίο συγκεντρώνονται ξανά οι τουρίστες στα πούλμαν αφού έχουν φωτογραφίσει τα πάντα δίχως να δουν τίποτα, ταιριάζει απόλυτα με τις κλασικές συγκρίσεις και αναλογίες ανάμεσα στο να φωτογραφίζεις («shooting») και να πυροβολείς. Εχουν φωτογραφίσει οτιδήποτε τους κίνησε την προσοχή και τώρα ζουν με τις ενοχές τους, εξαντλημένοι και κατηφείς.

ΣΤΟΥΣ τηλεοπτικούς διαύλους των νησιών, οι δημοσιογράφοι μιλούν χρησιμοποιώντας έννοιες εκατό τοις εκατό πολεμικές - «ενημέρωση», «απώλειες», «αποδοτικότητα» και «target group», «επιτελείο του υφυπουργείου τουρισμού», «τουριστικό μέτωπο» κ.τ.τ. Μιλούν επιπλέον για «εγκλωβισμένους», δηλαδή ένεκα των καιρικών συνθηκών ή των απεργιών, και για «διαφημιστικό βομβαρδισμό».

ΕΞΑΛΛΟΥ ο παραλληλισμός του τουρισμού με «βαριά βιομηχανία» δεν είναι περισσότερο καθησυχαστικός απ' ό,τι ο όρος «ξενοδοχειακές μονάδες», σαν τα ξενοδοχεία να ήταν στρατιωτικά νοσοκομεία. Σκεφτείτε ακόμη την έκφραση «τουριστική επιδρομή» που οι παρουσιαστές των ειδήσεων στην αθηναϊκή τηλεόραση μεταχειρίζονται απολαμβάνοντάς την μαζοχιστικά. Τα νησιά ανεφοδιάζονται με είδη πρώτης ανάγκης όπως σε μια κατάσταση πολιορκίας.

Η περίφημη τουριστική «ανάπτυξη», στους ωραιότερους τόπους της Ελλάδας, κατέληξε να σημαίνει ανάπτυξη των δυνάμεων του Μηχανικού Σώματος, μεταφορικά μιλώντας και πάλι - όμως οι μεταφορές είναι λιγότερο χαριτωμένες όταν αρχίσουν όντως να πέφτουν τα τσιμέντα.

ΔΕΝ εκπλήσσει ότι τα εκατομμύρια που δραπετεύουν από τη μεγαλούπολη τον Αύγουστο δεν μοιάζουν να πηγαίνουν κάπου αλλά μάλλον ΝΑ ΦΕΥΓΟΥΝ από κάπου· οι σκηνές τρόμου, όλο αυτό το κακό πανδαιμόνιο που ξεσπάει κατά την απελπισμένη επιβίβαση στα πλοία θυμίζει πρόσφυγες και πογκρόμ. Ο πόλεμος μαίνεται. Εξ ου και η τάση των ανθρώπων να μεταφυτεύουν τις συνθήκες της δουλειάς τους στις διακοπές - ωράρια, υποχρεώσεις, προθεσμίες, άγχος και εξοντωτικό πρόγραμμα. Οι πιο εύποροι κατακτητές θέλουν, ακριβώς σαν ΠΟΛΕΜΙΚΟΙ κατακτητές, να μεταφέρουν εδώ αυτούσιο ένα τμήμα του πολιτισμού τους, όπως οι Βρετανοί στις Ινδίες - π.χ. γήπεδα γκολφ στην Κάρπαθο ή κινέζικα και μεξικάνικα εστιατόρια στην Κέρκυρα!

η ίδια η έννοια της διαφημιστικής «εκστρατείας, [υπέρ των νησιών μας ως εξαγώγιμων προϊόντων] στο εξωτερικό» μεταφέρει έναν απόηχο απ' τους σχεδιασμούς της Βέρμαχτ. Παρομοίως φιλοπόλεμη είναι η χρήση των εννοιών «τακτική» και «στρατηγική». Ολοι συμφωνούν ότι ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΝΑ ΒΙΑΣΤΟΥΜΕ (εννοώντας φυσικά την απορρόφηση των κονδυλίων, τις επενδύσεις, τα έργα εκμετάλλευσης των ακτών, την ανάπτυξη κ.τ.λ.).

ΚΑΙ ΠΑΕΙ λέγοντας: «οργανωμένες» εκδρομές, «οργανωμένες» παραλίες, «οργανωμένες» επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους - ο πόλεμος παίρνει οργανωμένη εκδίκηση, ενώ οι ελάχιστοι μη οργανωμένοι περιπολούν φορτωμένοι με σακίδια και υπνόσακους, σαν πεζοναύτες που αποκόπηκαν απ' τη μονάδα τους στη μάχη. Ο πόλεμος μαίνεται. Αλλωστε, ανεξαρτήτως της τουριστικής παραφοράς, ποτέ ο κόσμος δεν ήταν περισσότερο ανοιχτός στην ιδέα των στρατοπέδων συγκεντρώσεως. Αυτά βρίσκονται διάσπαρτα και τους έχουν δώσει παράδοξες ονομασίες, «ξενοδοχειακές μονάδες», «βιομηχανικές μονάδες», «μονάδες αποκατάστασης διαταραχών επικοινωνίας» - πρέπει να αναφέρεσαι διαρκώς στη μονάδα σου, στη «βάση» όπου υπηρετείς.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ και οικονομική ζωή φέρει όλα τα χαρακτηριστικά μιας πανικόβλητης επιμελητείας εν καιρώ πολέμου. Αλλες μονάδες, άλλα στρατόπεδα ονομάζονται Κέντρα Υγείας, Κέντρα Αποτοξίνωσης, εγκαταστάσεις όλων των τύπων, ΚΑΠΗ ή βρεφονηπιακοί σταθμοί, καταφύγια για αμάχους - η επέλαση του εκσυγχρονισμού ενεργοποιεί τεράστιες κοινότητες εργαζόμενων αιχμαλώτων. Το ότι πρόκειται ακριβώς περί αιχμαλώτων επαληθεύεται όχι μόνον στις συνθήκες επιβίωσης, που παραμένουν πανομοιότυπες, αλλά, κυρίως, στο γεγονός ότι ο άνθρωπος, εδώ, υποφέρει ολοφάνερα την κατάθλιψη του συσσίτιου.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ μιλώντας, τα φαστ φουντ δεν διαφέρουν απ' τις αλυσίδες των εργοστασίων παραγωγής όπλων. Ο πόλεμος έχει προσδώσει στο καθημερινό λεξιλόγιο την αμιγώς τεχνική διάσταση του επείγοντος και, καθώς οι πάντες βιάζονται, καθώς οι πάντες απειλούνται απ' τις δυσοίωνες εξελίξεις σε όλα τα μέτωπα, οι άνθρωποι πλέον δεν κουβεντιάζουν, αλλά «επικοινωνούν». Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι πιέζουν αφόρητα και οι πόλεις γεμίζουν κλειστά καταστήματα, η αγωνία, το στρες, το κυκλοφοριακό χάος και οι θόρυβοι των μετακινήσεων θυμίζουν παραμονές κήρυξης πολέμου - και το αντίθετο: στα μέσα Αυγούστου, οι δρόμοι μοιάζουν με εγκαταλελειμμένες αστικές περιοχές την επαύριο μιας παράδοσης άνευ όρων.

ΑΡΚΕΙ να παρακολουθήσει κανείς χωρίς προκατάληψη την έναρξη των δελτίων ειδήσεων για να διαπιστώσει ότι ο βάναυσος τόνος των παρουσιαστών, συν την ασθμαίνουσα διαδοχή των πλάνων, συν τα σαλπίσματα της μουσικής επένδυσης, προοιωνίζονται κοσμοϊστορικά πολεμικά ανακοινωθέντα. Βρισκόμαστε σε πόλεμο, απλώς δεν μας λένε ενάντια σε ποιον.

Ευγένιος Α.