Οι «πολιτισμένοι» του μνημονίου: Καμίνης – Μπουτάρης

Καταγράφεται το τελευταίο διάστημα, και ιδίως μετά το δεύτερο γύρο των Δημοτικών Εκλογών, μια τάση που θεωρεί τους Γ. Καμίνη και Γ. Μπουτάρη ως φορείς ενός νέου κοινωνικού και πολιτικού πολιτισμού. Αυτή η τάση αντιστοιχεί σ’ ένα βασικό ιδεολογικό επιχείρημα της –κατά Στρως Καν αριστερής– εκσυγχρονιστικής εξουσίας, η οποία ανασυντάσσεται ως προς τις συμμαχίες και την στρατηγική της εν όψει σοβαρών διαχειριστικών δυσκολιών. Στην ανασύνταξη αυτή υποβοηθείται έντονα από μερίδες ιδεολογικής αποστασίας και σοσιαλφιλελευθεροποίησης της Αριστεράς –και όχι βεβαίως γνήσιου σοσιαλδημοκρατισμού–, όπως η σοσιαλφιλελεύθερη ομάδα Κουβέλη.

Τα αναδυόμενα πρότυπα του «νέου κοινωνικού πολιτισμού» είναι ακριβώς αυτοί που θέτουν στο περιθώριο της συζήτησης τις κοινωνικές συνέπειες του Μνημονίου και τη βαρβαρότητα και αναλγησία που η κυρίαρχη πολιτική αποπνέει. Ως πολιτική εννοείται από τους ίδιους η στροφή στο «μερικό», στα επιμέρους «δικαιώματα», στις επιμέρους τοπικές και δημοτικές πρωτοβουλίες κλπ. Κάθε συζήτηση για την κεντρική πολιτική νοείται ως κομματικοποίηση και υπέρβαση των τοπικών κοινωνιών. Πρόκειται, καθώς φαίνεται, για τις απολήξεις του αείμνηστου σημιτικού λόγου (discourse) περί «εξάπλωσης των δικαιωμάτων προς τα κάτω» (1996), μαζί βεβαίως με την εκδίπλωση του νεοφιλελευθερισμού εκ των άνω.

Σε πείσμα, ωστόσο, αυτής της επιεικώς υποκριτικής στάσης, μόνον η σύνδεση των τοπικών και μερικών ζητημάτων με την κεντρική διαχωριστική γραμμή της κοινωνίας σήμερα (άρνηση ή αποδοχή του Μνημονίου) μπορεί να επιτρέψει την άρθρωση μιας αξόπιστης πολιτικής –ακόμη και μιας αστικής αξιόπιστης πολιτικής-, τόσο γενικά όσο και τοπικά.

Κοντά στα παραπάνω, η περίπτωση του –συμπαθούς, κατά τα άλλα– Γ. Καμίνη, όσο και αυτή του –αδιάφορου, κατά τα άλλα– Γ. Μπουτάρη, σε καμία περίπτωση δεν συμπίπτoυν με ανθρώπους που βγήκαν από φυσικές πρωτοπορίες των μαζικών κοινωνικών κινημάτων, όπως προσπαθούν να μας πείσουν οι σειρήνες της Κεντροαριστεράς.

Ο Γ. Καμίνης ηγείτο ενός συγκεκριμένου και ιδεολογικά νοηματοδοτημένου κρατικού μηχανισμού, ο οποίος διαδραματίζει μια βασική λειτουργία στη σύγχρονη νομιμοποιητική λειτουργία του αστικού μεταδημοκρατικού κράτους: προσπαθεί –μάλλον ανεπιτυχώς– να απαντήσει στην οξυμένη κρίση νομιμοποίησης της εκτελεστικής εξουσίας. Η αποτυχία του έγκειται στην εσφαλμένη παραδοχή ότι η βαθιά αποδημοκρατικοποίηση του αστικού κράτους εσφαλμένα οφείλεται στην απουσία σεβασμού των «δικαιωμάτων», και μάλιστα με τρόπο απολύτως εξατομικευτικό και αποκοινωνικοποιημένο, κατά παραγνώριση της πλήρους παρακμής του «δημόσιου χώρου». Πέρα από επιμέρους θετικά αποτελέσματα που έχει αυτός ο μηχανισμός στην υλική προστασία των ατομικών –κυρίως– δικαιωμάτων, η κυρίως λειτουργία του είναι πλευρά μιας κρατικής στρατηγικής και όχι άθροισμα πρωτοβουλιών από «ανθρώπους καλής πρόθεσης». Μπορεί, μάλιστα, να ειπωθεί ότι αυτή η λειτουργία, καθώς εξατομικεύει τα κοινωνικά προβλήματα και δίνει έμφαση στο άτομο ως «δικαιούχο»/«φορέα δικαιωμάτων», εκτός του ότι δεν μπορεί να απαντήσει στις βασικές εστίες απειλής κατά των συλλογικών δικαιωμάτων σήμερα (διότι τότε δεν θα ήταν ουδέτερη διοίκηση, αλλά θα πολιτικοποιείτο…), συμβάλλει σε μια βιοπολιτική καταγραφή και εξουσίαση πάνω στα ανθρώπινα σώματα, που στη μεταδημοκρατία αποβάλλουν σιγά-σιγά την ιδιότητα του «πολίτη», καθώς και άλλες ιδιότητες που κληροδοτησε ο Διαφωτισμός· ας θυμηθούμε, μεταξύ άλλων, και την κατά Καμίνη «λελογισμένη χρήση των δακρυγόνων».

Η αναβάθμιση, λοιπόν, του λόγου περί «δικαιωμάτων» από το ΠΑΣΟΚ και τους παροικούντες την πράσινη Ιερουσαλήμ, συμπίπτει απολύτως και είναι παραπληρωματική προς α) την δημοκρατία της αποχής και β) την εξατομίκευση των κοινωνικών σωμάτων. Η κοινή φωτογράφιση Καμίνη και πρωθυπουργού είναι κάτι παραπάνω από συμβολική– ιδίως αν δεν ξεχάσουμε τη βιασύνη του Πρωθυπουργού μετά τις εκλογές του 2009 να τον καλέσει στο υπουργικό συμβούλιο...

Η περίπτωση του Μπουτάρη είναι πιο εύκολη στην πραγμάτευσή της. Ο Μπουτάρης είναι ο «αυτοδημιούργητος και επιτυχημένος καπιταλιστής», ο περιβαλλοντικά ευαίσθητος –που όμως αξιοποιεί και επιχειρηματικά τα προγράμματα περιβαλλοντικής προστασίας. Είναι ο διανοούμενος αστός. Για τους ταξικά αποκλεισμένους –τον «λαό της Αριστεράς»–, το συγκεκριμένο μοντέλο είναι, ανάμεσα σε άλλα, και αποπροσανατολιστικό: το κυρίαρχο υπόδειγμα του αστού σήμερα είναι ο κρατικοδίαιτος, ο κοινωνικά ανάλγητος και ο πνευματικά ψοφοδεής. Το «ιδιοφυές» του επιχειρηματία και η «καινοτομία» που πλασάρει ο νέος δήμαρχος Θεσσαλονίκης, εξάλλου, δεν είναι όψεις του «αριστερού λόγου», αλλά αραβουργήματα του μεταμοντέρνου μωσαϊκού.

Εκτός από ευαίσθητος αστός, όμως, ο Μπουτάρης σκιαγραφείται και ως «άνθρωπος» κριτικός στην εξουσία, αρνητής του συγκεντρωτικού κράτους. Τόσο κριτικός, που το πρώτο βήμα που κάνει, είναι να συμφιλιωθεί με τον Άνθιμο. Τόσο άνθρωπος των κινημάτων, που ουδέποτε –πέρα από την ιδιωτικά επωφελή «πράσινη ανάπτυξη– έχει αρθρώσει κριτικό λόγο στη μαζική χειραγώγηση και καταστολή των «μειοψηφιών» από το αστικό κράτος.

«Μα», θα μου πείτε, «προτιμάς το παρακράτος του Κακλαμάνη και της ‘σκοτεινής Θεσσαλονίκης’;». Και βέβαια όχι. Απλώς γνωρίζω ότι μόνο η ανάδυση στιβαρών ταξικών και κοινωνικών κινημάτων θα σημάνει το πραγματικό τέλος αυτού του παρακράτους. Ως τότε, ο εξατομικευτικός λόγος περί «δικαιωμάτων» και η φιγούρα του «αστού με ανθρώπινο πρόσωπο» θα είναι η άλλη όψη του κρατισμού και του αντιλαϊκού κοινωνικού οδοστρωτήρα.

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου